17. Koleksiyonluk Resim ve Hat Müzayedesi

Bugün Yunanistan sınırları içinde kalan Elbasan’daki Murâdiyye Cami’nin imâmı Seyyid Mehmed Medenî Efendi’nin oğlu olarak orada doğdu. İlk yazı derslerini babasından aldıktan sonra İstanbul’a giderek, Kâtib Mehmed Efendi’nin himâyesine girdi. Onun dâiresindeki tahsîli esnâsında meşâhir-i hattâtînden Eğrikapılı Mehmed Râsim Efendi’den sülüs ve nesih meşkine gayret gösterdiyse de, hocasının vefâtı üzerine icâzetini Taş Mektebli Mustafa Râkım Efendi’den aldı.

Eğitimini tekmîl eyledikten sonra vüzerâ ve ricâle kitâbet hizmetleri ile iştigâl eden Hüseyin Efendi, ömrünü taşrada tükettikten sonra vefât etmişse de, tarihi ve medfeni tesbit edilememiştir. Öte yandan Tercümân Gazetesi Kütüphânesi’nde bulunan H. 1203/M. 1788-1789 senesinde nesihle istinsâh ettiği Muhyiddîn Efendi’nin Vefeyât-ı Fâtıma adlı eserinden anlaşıldığı üzere bu senelerde hayatta idi.

Almanya’daki eğitimi esnâsında modern yazı teknik ve üslûpları üzerinde çalışmış olan Emin Barın, daha çok Latin harfleri ile oluşturulan modern kompozisyonlar ile diploma ve berât yazıları üzerine yoğunlaşmış idi. 1946 senesinde, tedâvüle çıkarılacak yeni madenî paraların yazıları, 1953 yılında tamamladığı Anıtkabir yazıları ile 1955’te yazdığı Yunus Emre’nin mezarındaki yazıları sanatının en olgun örnekleridir.

Öte yandan bir mimar arkadaşının ricâsı üzerine yazdığı kûfî besmele ile hocası Kâmil Akdik’e verdiği sözü yirmibeş yıl sonra yerine getirerek Osmanlı hat sanatında da eser vermeğe başlayan Emin Barın özellikle dîvânî ve kûfî yazıları üzerine yoğunlaşmış, Almanya’da aldığı grafik eğitimini Arap harflerine uygulayıp gelenek ile modernite arasında köprü kuran yeni ve çağdaş kompozisyonlar üretmiştir.

İstanbul’un 500. Fetih Yıldönümü kutlamaları kapsamında bazı kitâbeler hazırladığı gibi, Fâtih Dîvânı’nın basım çalışmalarına da iştirâk eden Emin Barın, Fatih Dîvânı için hazırladığı cildi ile 1958 senesindeki Brüksel Fuarı’nda birincilik ödülü aldığı gibi, bu cildi hazırladığı Akademi bünyesindeki cilt atölyesinde Türk cilt san‘atının canlandırılmasına hizmet etti.

Cild sanatı üzerine ulusal ve uluslararası bazı konferanslarda tebliğler veren Emin Barın, 1978’de Akademi’de, ertesi sene Ankara’daki İş Sanat Galerisi’nde ce 1983’te İstanbul’daki Garanti Bankası Galerisi’nde kişisel sergiler açtı. Yurtdışında da Malezya, Paris ve Almanya’da hat sergileri düzenledi. 

.. O, öyle mütevazı bir odada şâheserler yaratan bir dâhi san’atkârdı. Herşeyden alâkāsını kesmiş, yalnızca san’atına eğilmişdi. Kazâ rüzgarı kendisini Diyarbakır’dan, İstanbul’da yaşayan ünlüler arasına atmışdı. Önce üniversitede okumak istediyse de, geçim derdi geçit vemedi. Fakat onda öyle bir cevher vardı ki, Tanrı onun zihninde öyle bir kapı açdı ki, Diyarbakır’da öğrendiği yazı bilgisi geride kaldı. Zamanının en büyük ustalarıyla tanışdı ve sıcak, muntazam yazı dersi almadan onların arasına katıldı. Tanrı, onu bu iş için hazırlamışdı. Hâmid Bey kısa zamanda dev hattatlarla aynı va’dide yürümeye başladı. Bağdat’dan sonra İslâm yazısının merkezi olan İstanbul’da, seçkin bir makāma erdi ... 

O dünyayı yazılarıyla doldurdu desem, hata etmiş olmam. 1982’ye kadar yetişdirdikleri, bugün Türkiye’nin usta san’atkârları arasında olmakla birlikde, milletlerarası müsâbakālarda da birinciliklerini muhâfaza etmekdedirler. Öyle zannediyorum ki Allah, Hâmid Aytaç’a bu uzun ömrü, yazının Türkler’in elinde kalmasını temenni için vermişdir. Nitekim, “Kur’an Mekke’de doğdu, Mısır’da okundu, İstanbul’da yazıldı!” denmişdir. Ne garib tecellidir ki, aklâm-ı sitte yazılarının şahrâhını, hamd sözüyle Hamdullah açdı. Hâmid de, hamd ederek o büyüklerin yolunu sona erdirdi. Yirmi sene onu unutmayanlarda ve takib edenlerde. O ışıklı yolda yürüyenlere alkışlar. Nûr içinde yat, mekânın cennet olsun...

Prof. Dr. Ali Alparslan, Hattat Hâmid Aytaç Kitabı, s.87-89 

.. O, öyle mütevazı bir odada şâheserler yaratan bir dâhi san’atkârdı. Herşeyden alâkāsını kesmiş, yalnızca san’atına eğilmişdi. Kazâ rüzgarı kendisini Diyarbakır’dan, İstanbul’da yaşayan ünlüler arasına atmışdı. Önce üniversitede okumak istediyse de, geçim derdi geçit vemedi. Fakat onda öyle bir cevher vardı ki, Tanrı onun zihninde öyle bir kapı açdı ki, Diyarbakır’da öğrendiği yazı bilgisi geride kaldı. Zamanının en büyük ustalarıyla tanışdı ve sıcak, muntazam yazı dersi almadan onların arasına katıldı. Tanrı, onu bu iş için hazırlamışdı. Hâmid Bey kısa zamanda dev hattatlarla aynı va’dide yürümeye başladı. Bağdat’dan sonra İslâm yazısının merkezi olan İstanbul’da, seçkin bir makāma erdi ... 

O dünyayı yazılarıyla doldurdu desem, hata etmiş olmam. 1982’ye kadar yetişdirdikleri, bugün Türkiye’nin usta san’atkârları arasında olmakla birlikde, milletlerarası müsâbakālarda da birinciliklerini muhâfaza etmekdedirler. Öyle zannediyorum ki Allah, Hâmid Aytaç’a bu uzun ömrü, yazının Türkler’in elinde kalmasını temenni için vermişdir. Nitekim, “Kur’an Mekke’de doğdu, Mısır’da okundu, İstanbul’da yazıldı!” denmişdir. Ne garib tecellidir ki, aklâm-ı sitte yazılarının şahrâhını, hamd sözüyle Hamdullah açdı. Hâmid de, hamd ederek o büyüklerin yolunu sona erdirdi. Yirmi sene onu unutmayanlarda ve takib edenlerde. O ışıklı yolda yürüyenlere alkışlar. Nûr içinde yat, mekânın cennet olsun..

Prof. Dr. Ali Alparslan, Hattat Hâmid Aytaç Kitabı, s.87-89 

Mehmed Kapudân’ın oğlu olarak H. 1171/M. 1758’de Ünye’de doğdu. Küçük yaşta İstanbul’a bulunan ağabeyi İsmâ‘il Zühdî Efendi’nin yanına gönderildi. Burada tahsiline devam ederken hıfzını ikmâl ile hâfız oldu. Bir yandan da ağabeyinden ve Derviş Alî Efendi’den sülüs ve nesih meşkediyordu. Nihâyet H. 1183/M. 1769 yılında, henüz 12 yaşında olduğu halde ağabeyinden icâzet aldı.

Kısa zamanda hüsn-i hattın her nev’inde, bilhassa celî sülüste ve ressamlıkta mahâret kazanan Mustafa Râkım Efendi, Reisü’l-küttâb Râtib Efendi ile tanıştıktan sonra evlad-ı küberâya yazı talim etmeye başladı. Reisü’l-küttâb Râşid Efendi’nin, yapmış olduğu bir resmi Sultan 3. Selîm’e takdim etmesi üzerine, tasvir-i hümâyunu yapmakla görevlendirildi. Bu resmin beğenilmesi ile 1224 senesi Zi’l-hicce’sinde müderrislik rü’ûsu ile verilen Râkım Efendi, bu tarihten sonraki yazılarında “Râkımü’l-müderris” imzasını kullanmaya başladı.

Ayrıca sikke-i hümâyûn ressamlığına ve tuğray-ı hümâyûnun tanzîmine memur edildi. Hüsn-i hat muallimi olduğu Şehzâde Mahmud ile olan muhabbeti, saltanâtı süresince devam etti. Bu sâyede ilmiye kademesinde hızla ilerleyerek 1229 Cumade’l-âhire’sinde(1814) Edirne Pâyesi’ni, H. 1231/M. 1816 senesinde de Mekke Pâyesi’ni elde etti.  H. 1233/M. 1818’de İstanbul Mollası olup H. 1235/M. 1820’de Anadolu Kazaskerliği pâyesini elde eden Mustafa Râkım Efendi, H. 1238/M. 1822-1823’te bilfiil Anadolu Kazaskeri olduğunda, muhiblerinden Keçecizâde İzzet Molla şu tarihi düşmüştür:

Eyledi târîhi nasbin nâme-i İzzet rakām

Anadolu câhına Râkım Efendi verdi şân

Bu görevde olduğu esnâda Nusretiye Cami’nin yazıları yazmaya memur edildi. Bu işle meşgul olduğu sırada felç geçirdi. İki sene bu halde yaşadıktan sonra H. 1241 senesi Şa’bân’ında (Mart-1826) vefât etti. Vasiyeti üzere Karagümrük’te, daha sonra eşi Emîne Hanım tarafından inşâ ettirilecek olan türbe ve medresenin arsasına defnedildi. Türbesinin dışındaki celî sülüs kitâbede kendi imzası bulunmaktaysa da, bu kitâbeyi vefâtından sonra şâkirdi Hâşim Efendi’nin yazdığı ve üstâdına olan saygısından, onun ketebesini koyduğu mervîdir.    

* Eserin 15 x 17,5 cm ebatlarındaki bir benzeri ARTİST yayınları "Sabri Berkel" kataloğunda 206.sayfada yayınlanmıştır."

Sanatçının Türkiye Müzayedelerindeki Satış Rekorları:

1. 01.06.2008 / 496.867 USD çekiç fiyat
2. 05.06.2010 / 487.421 USD çekiç fiyat
3. 16.05.2009 / 361.290 USD çekiç fiyat

Château d'Azay-le-Ferron'un sahibi Marquis Louis-François de Gallifet'in vaftiz oğlu olan Cassas, sanatsal eğitimini eklektik tarzda almıştır. Roma'ya gitmeden önce Tours ve Paris'te eğitim görmüştür. Öğretmenleri arasında Neo-klasik ressam Jacques-Louis David'in (1748-1825), Joseph-Marie Vien (1716-1809), Louis Jean François Lagrenée (1739-1821) ve Rokoko tarza resim yapan Jean-Baptiste Le Prince (1734-1781) yer alıyordu. Cassas 1778'de Roma, Venedik, Napoli ve Sicilya'ya giderek gençliğinin ilk yıllarını antik anıtlar üzerinde çalışarak geçirmiştir. 1782'de "une socialete d'amateurs des beaux arts" komisyonu, Doğu Adriyatik'in kıyısındaki antik eserlerin çizimlerini yapması için onu İstirya ve Güney Dalmaçya'ya götürmüştür. Bu çizimler daha sonra gravür olarak üretilmiş ve 1802'de Paris'te yayınlanan 2 ciltlik Voyage pittoresque et historique de l'Istrie et de la Damatie adlı kitabın 69 sayfasında bakır levha olarak yeniden yayınlamıştır. Orijinal suluboyalar Londra'daki Victoria ve Albert Müzesi'nde sergilenmektedir.

Cassas, 1784'ten 1786'ya kadar Fransız büyükelçiliğinde yaşamış ve çalışmıştır. 1784'te İstanbul’daki görevinde Fransa'nın Osmanlı Büyükelçisi Kont Choiseul-Gouffier'e eşlik etmiştir. Onun tarafından görevlendirilen Cassas, Büyükelçinin 1809'da yayınlanan Voyage pittoresque de la Grèce'nin ikinci cildi için çizimler yapmak üzere 1784'ten 1787'ye bölgeyi gezmiştir. Ekim-Aralık 1785 tarihleri arasında Mısır'ı ziyaret etmiş ve İskenderiye'deki antik eserleri, Giza piramitlerini ve Kahire'deki camileri resmetmiştir.Kısa bir süre sonra Palmira'da, Suriye çöllerinde ve Kutsal Topraklarda ve Lübnan'daki Baalbek'in resimlerini yapmıştır. Filistin, Kıbrıs ve Anadolu'yu da resmetmiş, daha önce hiç kaydedilmemiş eski Orta Doğu bölgelerini çizmiştir.

Aynı zamanda bir mimar olan Cassas, pek çok ülke ve dönemden, hemen hemen her tarzda 745 mimari modelden oluşan geniş bir koleksiyon oluşturmak için uzun yıllar uğraştı. 1806'da birçok yerin kalıntı ve gravürlerini birlikte sergiledi. Daha sonra bu eserlerin bir kısmını halkın genel kullanımı için imparatorluk hükûmetine bağışladı. İlk önce Palais de l'Institut'ta sergilenen eserler daha sonra Paris'in École des Beaux-Arts'a taşındı. Mimari ve arkeolojik çizim ve eskizlerinin yanı sıra çok sayıda kostüm çalışması, manzara, günlük yaşam, bitki ve hayvan resimleri çizdi. Ayrıca, 1804 ve 1814 yılları arasında Académie Royale'in desteklediği periyodik sanat sergisi "Salons" da Picturesque views of the Principal Sites and Monuments of Greece, of Sicily, and of the Seven Hills of Rome adlı eseri sergilendi.

"Marsilya’da Emile Loubon ve Paris’te Constant Troyon ile çalıştı. Loubon’un tavsiyesi üzerine Filistin’e gitti ve bir çok eserle döndü. 1855-1859 arası İstanbul’da çalıştı. Özellikle doğu mimarisi temel ilham kaynağı oldu.

Her iki hocası da manzara türündeki ustalıklarıyla tanınan Brest’in sanat yaşamında Émile Loubon’un ayrıcalıklı bir yeri vardır. Loubon’un Paris’teki eğitimi sırasında Barbizon Okulu sanatçılarıyla kurduğu ilişkiler onun manzara anlayışını etkilemiş, dış mekânlarda yaptığı doğa gözlemlerine dayalı çalışmalar, atölyede kurgulanmış yapay doğa tasvirlerinin yerini almıştır.

1845 yılında Marsilya’ya dönen sanatçı Güzel Sanatlar Okulu’ndaki eğitiminde bu yeni anlayışı temel almıştır. Kentin sanat yaşamının hareketlenmesine büyük katkısı olan Loubon, Marsilya Salonu’nu kurmuştur.

Burada Camille Corot (1796-1875), Rousseau (1812-1867), Harpignies (1819-1916), Millet (1814-1875) gibi ressam arkadaşlarının ve Parisli oryantalist ustaların eserlerinin öğrencilerinin çalışmalarıyla birlikte sergilenmesini sağlamış; bir Marsilya Manzara Okulu’nun oluşmasına katkıda bulunmuştur.

Fransa’nın çeşitli devlet müzelerinde eserleri bulunan sanatçının Topkapı Sarayı Müzesi’nde ve pek çok özel koleksiyonda tabloları yer almaktadır. Brest özellikle 1980 sonrasında Türkiye’de oluşturulan özel oryantalist resim koleksiyonlarının aranılan ve sevilen ressamı olmuştur. İstanbul’un günümüzde tamamen kaybolmuş pitoresk köşelerini nostaljik bir özlemle onun resimlerinde yeniden bulmak mümkündür."

Sanatçının Dünya Müzayedelerinde Satılan Bazı Eserleri:

1) Christie's / 26-10-2005 / Le Beiram: cérémonie de baise-main à Constantinople (c.1864-1865) / 598.400 Dolar

2) Antik A.Ş / 06.05.2007 / Boğaziçi'nde Balıkçılar / 450.000 Dolar

3) SALLE ROSSINI / 24-7-2008 /Vue animée du Bosphore /  270.000 EURO

4) DROUOT-RICHELIEU  / 2-12-2011 / Le Khan de la sultane Validé à Constantinople (1861)/  230.000 Euro

5) SOTHEBY'S / 8.4.2014 / Boğaziçinde Balıkçılar ( 50x75 cm ) / 162.500 Euro

6) ANTİK A.Ş / 12.12.2004 / İstanbul Sokağı ( 30x50 cm) / 145.000 Dolar